Over strijkstokken

Geschiedenis

Enkele stokken van Jan StrumphlerDe Fransman François Tourte (1748–1835) heeft voor strijkstokkenmakers dezelfde betekenis als Stradivarius heeft voor vioolbouwers. Hij zette de standaard voor de moderne strijkstok en gebruikte als eerste het pernambucohout, dat een perfecte verhouding geeft tussen gewicht, balans en flexibiliteit.

Andere beroemde strijkstokkenmakers uit het verleden zijn onder meer Peccatte, Henry, SIMON, Lamy en Sartory uit Frankrijk, Dodd, Tubbs en Hill uit Engeland en Knopff, Nürnberger en Pfretzschner uit Duitsland. In Nederland trof men tot het eind van de jaren tachtig van de twintigste eeuw nauwelijks aparte professionele ateliers van strijkstokkenmakers aan. Meestal werd het strijkstokkenwerk gedaan door vioolbouwers.

Materiaal

Een ruwe vorm en het eindproductIn een strijkstok zijn verschillende materialen verwerkt. De stang van een moderne strijkstok wordt gemaakt van hout of kunststof; die van een barok strijkstok van slangenhout (ook wel letterhout genoemd). Het montuur – de spanschroef, de hiel van de slof en de slofring of D-ring – is van metaal. Afhankelijk van de kwaliteit en de prijs van de stok kan dit nikkelzilver, zilver of goud zijn. De slof van de stok is meestal van ebbenhout en soms (bij goedkopere stokken) van kunststof. Deze slof wordt aan de zijkanten vaak versierd met een parelmoeren oog. Ook het schuifje aan de onderkant van de slof is vaak van parelmoer. Waar de duim de stok vasthoudt, zit een duimleertje van leer of kunstleer. Naast het duimleertje zit een omwikkeling (soms in twee kleuren) van zilverdraad en zijde. Het kopplaatje aan de punt van de stok is vaak van ivoor, been, of zilver gemaakt. De stang wordt bespannen met paardenhaar, afkomstig uit Mongolië en Siberië.

De stang van de meeste handgemaakte, moderne strijkstokken wordt gemaakt van pernambuco. Dit is een hardhoutsoort uit de provincie Pernambuco in Brazilië. Vroeger werd deze houtsoort in Europa ingevoerd vanwege de paarsrode kleurstof. Het hout moest daarvoor geraspt worden, wat bij veel mensen irritaties van de luchtwegen veroorzaakte. Om deze reden liet men die werk vaak doen door misdadigers: zij werden dan veroordeeld tot het ‘rasphuis’. Tegenwoordig wordt het hout alleen nog gebruikt voor strijkstokken.
Voor goedkopere, veelal industrieel vervaardigde, strijkstokken wordt veelal gebruikgemaakt van brazielhout.

Onderhoudstips